Vinova loza je hrvatski naziv za jednu od vrsta iz roda loze, koju pobliže označavamo još kao europska, domaća, kulturna ili plemenita vinova loza, a latinski joj je botanički naziv Vitis vinifera L.. Ona je jedina vrsta iz Euroazijske skupine spomenutog roda (lat. Genus) loze (lat. Vitis) koji se svrstava u porodicu (lat. Familia) lozice (lat. Vitaceae, odnosno Ampelideae).
Pretpostavlja se da se je ta vrsta loze (Vitis vinifera L.) razvila spontanom evolucijom putem šumske loze (lat. Vitis vinifera, subspecies silvestris) koju naš narod naziva vinjaga i vinika. Vitke stabljike svih vrsta iz roda loza puze po tlu ili se uz pomoć vitica penju i povijaju uz stablo ili neki drugi potporanj (odnosno armaturu) da bi svoje najčešće peterodijelne (rjeđe trodjelne, okrugle ili srcolike) listove izložila suncu, jer je izrazito heliofilna biljka. Cvat loze (grozd) peteljkom je povezan sa ljetorastom (iz čijeg je pupa i izrasao). Duža ili kraća peteljka grozda prelazi u glavnu os cvata-grozda, iz koje se, ovisno o sorti (odlici) račvaju ogranci, obično do četvrtog reda. Na kraju trećega ili četvrtog reda nalazi se peteljčica koja nosi cvijet iz kojeg se (nakon oplodnje) razvija plod koji se naziva bobica.
Ovisno o sorti razlikuje se oblik, krilatost grozda, te zbijenost plodova tj. bobica, zatim aromatičnost, boja, kemijski sastav, doba dozrijevanja, otpornost na bolesti itd. Na bobicu, koja je u proizvodnom i gospodarskom smislu bitni dio grožđa (i prema čijoj se boji sorte-odlike-kultivari vinove loze razvrstavaju u bijele i rumene koje se dalje dijele u ružičaste i crne, odnosno crvene, a prema aromi u aromatske i nearomatske), kod vinskih sorata (tj. sorata koje služe za proizvodnju vina i soka-mošta) otpada od 94 do 98% težinskih dijelova grozda, a kod zobatica (tj. sorata koje se uzgajaju da bi se konzumirale u svježem stanju) od 85 do 95%. Od bobica bezsjemenih sorata vinove loze (apyrena) proizvode se grožđice.
Ampelografska znanost procjenjuje da na svijetu ima od 17.000 do oko 20.000 sorata ove vrste (plemenite vinove loze odnosno iz vrste Vitis vinifera L.), a one se međusobno razlikuju između ostalog najčešće po dobi dozrijevanja, otpornosti na klimatske i druge čimbenike, otpornosti na bolesti, štetnike, viruse, zatim izgledom grozda i izgledom i sastavom ploda itd. Procjenjuje se da je oko 500 sorata (kultivara) europske vrste vinove loze gospodarski značajan.
Protiv velikog broja gljivičnih (poput pepelnice, plamenjače, sive plijesni i dr.) i virusnih (poput žutice vinove loze i dr.) bolesti, a jednako tako i velikog broja štetnika (od kojih se posebno ističe trsna uš ili filoksera) vinogradari se bore provodeći različite oblike zaštite (kemijskim postupcima, suzbijanjem vektora (insekata i korova) koji bolesti vinove loze prenose, te cijepljenjem vinove loze na odgovarajuće američke lozne podloge, a jedna od mjera zaštite je i sadnja plemenite vinove loze na tipičnim vinogradarskim položajima.
